Έμαθα Να Μαζεύω Χόρτα

Αιώνες τώρα, κρυφό όνειρο το είχα να μάθω να μαζεύω χόρτα. Κάθε χρονιά που περπατάω στους αγρούς και στα βουνά, η ίδια υπόσχεση: του χρόνου να μάθω να τα ξεχωρίζω, να βγαίνω στη φύση με το μαχαιράκι μου, να γυρίζω πίσω με μια σακκούλα αγνή τροφή του Θεού, γεμάτη βιταμίνες, ίνες, ενέργεια, μακροβιοτική νοστιμιά, αφού το χόρτο δεν είναι «χόρτο» αλλά περιέχει πολυφαινόλες, βιταμίνη C, φλαβονοειδή, Ω3 λιπαρά και α-λινολενικό οξύ, δηλαδή. Κάθε χρονιά λιμπίζομαι ό,τι δροσερό και καταπράσινο πατάνε τα παπούτσια μου αλλά ποτέ δεν τόλμησα να μαζέψω, γιατί είχα και ένα φόβο: μήπως μαζέψω το λάθος, εκείνο που θα με στείλει αδιάβαστη είτε στην τουαλέτα είτε στη σκοτεινή πλευρά της παράνοιας.

Κι όλο έλεγα θα βρεθεί κάποτε μια καλή γιαγιά με τσεμπέρι, να μου δείξει πώς μοιάζουν τα ραδίκια, τα πετεινάρια, τα λάπατα, οι βρούβες, τα στρουφούλια, οι γαλατσίδες, τα ζοχιά, η παπαρούνα, το σταμναγκάθι, ο γοργογιάννης, ο αχάτζακας, το λαγουδοπαξίμαδο, ο σταφυλίνακας, το πεντάνευρο κι άλλα εξωτικά και νόστιμα, που ακούγονται σαν βουκολική ποίηση γραμμένη με μαχαίρι στο χώμα.

Βρέθηκε, λοιπόν, ο Δημήτρης, που δεν φοράει τσεμπέρι και δεν μοιάζει με γιαγιά αλλά κατέχει ως σαμάνος το άθλημα και δεν του ξεφεύγει ραδίκι για ραδίκι. Κάτω από έναν υπέρλαμπρο ήλιο, κινήσαμε για το-σχεδόν-χειμωνιάτικο βουνό.

*Τα χόρτα είναι το κίνητρο, μια δικαιολογία για να περπατήσεις τη Φύση, να μυρίσεις το χειμώνα και τον ήλιο, να χαϊδέψεις με τα πόδια σου το τοπίο έτσι όπως δεν θα το κάνει κανέναν από τα μέσα που ανακάλυψε ο άνθρωπος για να μετακινείται αβάδιστα.

*Χόρτα θα βρεις και σε όλες τις παρυφές των δρόμων. Αυτά δεν θα τα μαζέψεις, είναι μολυσμένα από μόλυβδο και τα καυσαέρια των αυτοκινήτων. Επίσης, πολλοί φοβούνται τα χόρτα «που τα έχουν κατουρήσει σκυλιά». Άμα τα πλύνεις και τα βράσεις δεν τρέχει τίποτα, άσε που και όσο μακριά να πας, όλο και κάποιο ζώο θα έχει κατουρήσει, από το αγριογούρουνο μέχρι τη νυφίτσα και την αλεπού. Τη γάτα, όμως, να τη φοβάσαι. Γι’αυτό, μακριά από κατοικημένες περιοχές.

*Τα χόρτα θέλουν κρύο, βροχή αλλά και ήλιο, όπως όλα τα πλάσματα του Θεού. Τα πιο τρυφερά θα τα μαζέψεις ένα δεκαεήμερο μετά τον βροχερό καιρό.

*Τα λένε χόρτα του βουνού αλλά τα νοστιμότερα θα τα μαζέψεις κοντά στη θάλασσα. Στο βουνό, εξ’άλλου, μετά από ένα ύψος δεν φύονται τα βρώσιμα χορταράκια. Και καλύτερα να μην προτιμήσεις τα χόρτα που βγαίνουν κάτω από καλλιεργημένα δέντρα, ελιές ή οπωροφόρα, γιατί είναι επιβαρημένα από φυτοφάρμακα.

*Ο εξοπλισμός. Θα σου χρειαστεί ένα μαχαίρι μυτερό και με μακριά λάμα, που να ξεριζώνει εύκολα τις ρίζες που βαθαίνουν στη γη. Και αδιάβροχα παπούτσια που θα προστατέψουν τα πόδια σου από τις δροσοσταλίδες της άγριας βλάστησης. Και αρκετές σακκούλες του σούπερ-μάρκετ. Μπορεί να βγεις για ζοχούς αλλά στη βουνίσια πορεία σου μπορεί να συναντήσεις ελιές, κούμαρα και λοιπές δωρεάν νοστιμιές.

*Ακόμη κι αν κατά λάθος μαζέψεις κάποιο χόρτο που δεν είναι χαρακτηρισμένο ως βρώσιμο, δεν πρόκειται να πάθεις τίποτα. Στην χειρότερη δεν θα έχει γεύση. Τρελόχορτα δεν θα συναντήσεις αλλά ούτε και κουτόχορτο, το οποίο φύεται κυρίως ανάμεσα στους ανθρώπους των κατοικημένων περιοχών.

*Μόλις δεις το πρώτο ραδίκι να ξέρεις ότι τριγύρω θα συναντήσεις τους φίλους και το σόι του. Τα χόρτα αγαπούν την παρέα και κυκλοφορούν σε αποικίες. Αν συχνάζεις στον ίδιο τόπο, η πρώτη σύσταση ισχύει για όλες τις χρονιές: εκεί που βρήκες πέρσι ζοχούς, θα βρεις και φέτος και με το καλό σου εύχομαι, και του χρόνου. Βάλε σημάδι!

*Όπου δεις μυρώνι, κάπου δίπλα θα υπάρχει και η καυκαλήθρα. Αυτά τα δυό ανήκουν στα μυριστικά. Βάλτα σε διαφορετικό σακκούλι, γιατί αν κάνεις σαλάτα, δεν θα τα βράσεις. Θα τα βάλεις σε πίτες και μαγειρευτά.

*Άλλα χόρτα σε φωνάζουν από μακριά, όπως το μαρούλι και το λάπατο άλλα κρύβονται μέσα σε σύθαμνα κάτω από τις ρίζες των δέντρων. Έχε τα μάτια σου ανοιχτά και χαμηλά. Το ραδίκι ταραξάκο είναι αυτό που κάνει κίτρινο-μπάμ από μακριά, αφού είναι τα φυλλαράκια της κίτρινης μαργαρίτας, την οποία θα ξεριζώσεις και θα κόψεις τα άνθη και τους μίσχους.

*Η ρίζα είναι το πιο νόστιμο του χόρτου. Γι’αυτό με το μαχαίρι τα ξεριζώνουμε προσεχτικά και δεν τα κόβουμε. Το μόνο «τσιμπητό» χόρτο, που σημαίνει ότι το κόβεις χωρίς να το ξεριζώσεις, είναι η βρούβα.

*Μισή ώρα φτάνει για να μαζέψεις μια σακκούλα που θα χορτάσει 6 άτομα. Άλλη μισή χρειάζεται για να τα καθαρίσεις και να τα πλύνεις. Για να διευκολύνεις το δύσκολο έργο της καθαριότητας, πριν τα ρίξεις στη σακκούλα, τίναξε τα χώματα και βγάλε ξεροκλαδάκια, κίτρινα φύλλα και λοιπά περιττά.

*Τα έβρασες; Μην πετάξεις το ζουμάκι, πολύτιμο σε θρεπτικά συστατικά-στη Γερμανία το πουλάνε σε μπουκαλάκια-και νοστιμότατο να το πιεις χλιαρό με λεμόνι και λίγο αλάτι.

Τα χόρτα είναι το νόστιμο δώρο του χειμώνα και της άνοιξης. Κυρίως, όμως, είναι άσκηση παρατηρητικότητας, όταν εντός σου ανοίγουν δυό άλλα μάτια, που παρατηρούν όσα δεν είδαν μέχρι σήμερα, τα απειροελάχιστα φυλλαράκια ένα με το χώμα, που κρύβονται κάτω από την προφανή βλάστηση. Κι αυτό ισοδυναμεί με προσευχή, μια προσευχή που εξασκεί την αυτοσυγκέντρωση, την ηρεμία και τη γαλήνη όταν γίνεσαι αυτό που πραγματικά είσαι: αδελφός με το χώμα, κομμάτι της γης, της Δημιουργίας.

Αυτά τα φωτογράφησα για να σου δείξω ότι δεν τρώγονται, παρότι θα τα συναντήσεις σε κάθε σου βήμα.

Αυτό το χόρτο, μην το μαζέψεις: είναι έντονα αλλεργιογόνο αν το κόψεις σε ποσότητα, πειράζει τη μύτη και τα μάτια.

Ο στίφνος

Το γλυκό ραδίκι taraxako

Τα λάπατα ή σέσκουλα

Η καυκαλήθρα

Το πικρό ραδίκι

Ο ζοχός

Ο φλόμος που δεν τρώγεται. Παλιά οι ψαράδες τον έβαζαν σε σακκιά, τα έριχναν στη θάλασσα και τα χτυπούσαν. Ο φλόμος απελευθέρωνε μια ουσία που νάρκωνε τα ψάρια κι έτσι τα έπιαναν-στον ύπνο!